Nosorożec biały (afrykański, szerokopyski, tęponosy)
Nosorożec biały
(Ceratotherium simum) - gatunek ssaka z rzędu nieparzystokopytnych, rodziny nosorożców.
Wygląd[]
Jest to największy obecnie żyjący gatunek nosorożca. Oprócz słoni jest także największym ssakiem lądowym. Uzbrojony jest w dwa rogi. Przedni róg ma średnio 50-90 cm dł. (choć spotkano już rekordzistę z rogiem o dł. 138 cm), tylny ma do 50 cm. Skóra nosorożca jest szara, pozbawiona włosów. Górna warga jest kwadratowa, pysk szeroki i równy - od tego pochodzi łacińska nazwa gatunku (simus - płaskonosy). Angielska nazwa "white rhinocero" (nosorożec biały) nie jest ścisła, bo nie pochodzi od ubarwienia skóry nosorożca, która w ogóle nie jest biała, lecz szara. Zwierzę często jednak wchodzi w błoto i stąd bierze się jego aktualne ubarwienie. Dalszą cechą charakterystyczną jest garb w okolicach łopatek, szczególnie dobrze widoczny, gdy zwierzę uniesie głowę (najczęściej jednak nosi głowę nisko przy ziemi i tylko w przypadku zaniepokojenia trzyma ją poziomo, w przedłużeniu osi ciała. Trop nosorożca białego jest wąskoowalny, odciski kopytek bocznych są z przodu węższe, spiczaste, tylna krawędź stopy nie jest równa, ale ma wcięcie. Trop nosorożca czarnego jest szerkoowalny, odciski kopytek zaś
półokrągłe. W porównaniu z nosorożcem czarnym, część potyliczna czaszki białego jest wyraźnie zwężona i wydłużona. Podobnie jak nosorożec czarny, źle widzi, ale ma za to znakomity słuch.
Liczebność
Na początku XX wieku uważano nosorożca białego za całkowicie wymarłego, jednak w parku KwaZulu-Natal w RPA odnaleziono 50 osobników, które objęto ochroną. W 2001 r. szacowano, że było 11,670 nosorożców białych na wolności z kolei 777 w niewoli na całym świecie, co czyni go najliczniejszym nosorożcem na świecie. Pod koniec 2007 roku wzrosło do ponad 17 480 zwierząt. Dzięki programom ochrony i metodzie odbudowy populacji (poprzez reintrodukcje i introdukcje) jego liczebność zaczyna się odradzać.
Nazwa
Nazwa nosorożec biały nie ma związku z ubarwieniem zwierzęcia. Początkowo gatunek nazywał sięwyd rhino (wyd - po afrykanersku „szeroki”) i określenie to odnosiło się do szerokiego pyska nosorożca. Nazwa zwierzęcia została przez angielskich osadników źle przetłumaczona na white rhino („nosorożec biały”) i ta wersja się utrwaliła.
Parametry
Jako największy nosorożec osiąga 150 - 185 metrów w kłębie. Samce tego gatunku mogą mieć od 2000 do 2500 kilogramów masy, samice są lżejsze i ważą od 1500 - 2000 kg. Największy okaz nosorożca ważył 3600 kg. Nosorożec biały mierzy 330 - 420 centymetrów długości, a ogon mierzy 75 cm.
Tryb życia[]
Żyje samotnie, można jednak spotkać samicę z młodym. W większej liczbie można spotkać je jedynie podczas błotnych kąpieli w bagnach i kałużach. Większą część dnia żeruje, na pastwisko idzie wydeptanymi ścieżkami. Codziennie udaje się do wodopoju, który mogą tworzyć mniejsze lub większe rzeki albo bagna. Woda musi znajdować się na jego terytorium, ale chodzi do niej tylko po to, aby się napić, lubi także położyć się w błocie i poleżeć kilka godzin. W odróżnieniu od swego czarnego kuzyna nie atakuje, chyba że zostanie sprowokowany. Mówi się często o szarżach nosorożców na słonie, myśliwych bądź spokojnych przechodniów, lecz w gruncie rzeczy nie są to szarże. Za nadspodziewanie częste urozmaicanie wypasu gonitwami na przemian w ataku bądź ucieczce winę ponosi krótkowzroczność i nikła inteligencja zwierzęcia, który zdaje się myśleć: "Atak najlepszą obroną". Nosorożec biały może biec z prędkością 45km/h mimo swojego ciężaru.
Występowanie i środowisko życia[]
Nosorożec biały występuje głównie na terenach Demokratycznej Republiki Konga, Namibii, Republiki Południowej Afryki, Botswany, Zambii i Kenii. Jako że nosorożec biały żywi się prawie wyłącznie krótkimi trawami, preferuje biotopy sawannowe. Areał osobniczy zajmuje od 3 km² (samce) do 20 km² (samice).
Rozwój i rozmnażanie[]
Ciąża nosorożca trwa ok. 16 miesięcy. Na świat przychodzi tylko jedno młode. Mimo osiągnięcia dojrzałości płciowej w wieku 4-5 lat, samica nie rozmnaża się przez następne około 2 lata. Kolejne ciąże przychodzą w odstępach 2-3 letnich. Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 10-12 lat. Nosorożce białe żyją samotnie lub w grupach dochodzących do kilkunastu osobników (głównie samic z młodymi). Może żyć na wolności 40 lat.
Podgatunki[]
Wyróżnia się dwa podgatunki nosorożca białego, różniące się znacznie pod względem budowy:
- południowy (Ceratotherium simum simum)
- północy (Ceratotherium simum cottoni)
Południowy podgatunek nosorożca białego jest najliczniejszy, gdyż Południowa Afryka jest ostoją dla południowych nosorożców białych. W 2007 roku żyło 16 255 osobników na wolności, pod koniec 2007 roku ich liczebność wzrosła do 17 460 zwierząt. Podgatunek północny bywa uznawany za odrębny gatunek Ceratotherium cottoni. Obecnie żyje jedynie około 30
osobników występujących w Demokratycznej Republice Konga (w Parku Narodowym Garamba). Ponieważ jest to obszar bardzo niespokojny politycznie, północny podgatunek nosorożca białego jest zagrożony całkowitym wyginięciem.
Nosorożca białego odkrył w 1817 roku Wiliam John Burchell.
Znaczenie dla człowieka[]
Podstawowa broń nosorożca – jego róg – stał się przyczyną jego nieomal całkowitej zagłady z powodu znaczenia dla człowieka. W medycynie Wschodu uznaje się bowiem sproszkowany róg nosorożca za remedium na choroby wątroby, serca, skóry, a także za doskonały afrodyzjak.